Tarih, adeta bir labirent gibi karmaşık ve derin sırlarla doludur. Çorum, bu labirentin içinde gizemli bir şehir olarak yerini almıştır. Kullanıcılarımızın zihinlerini kurcalayan bir başka soru ise Çorum adı nereden geliyor? ve Çorum'un eski adı nedir? Bu sorular, adeta bir zaman yolculuğuna davet çıkarıyor bizi. Şimdi, Çorum'un adının geçmişteki izini sürmek için birlikte geçmişin kapılarını aralayalım. İşte detaylar...
Çorum adı nereden geliyor?
Çorum ve çevresi, yaygın olarak köy yerleşimine geçmiş olması nedeniyle konar göçer cemaat sayısının az olduğu bir bölge olarak öne çıkıyor. Bu tür cemaatler, özellikle Katar kazasında gözlemlenmektedir. Tarihi kayıtlarda, Ebussuüd Efendi, Ak Şemseddin, Yörgüç Paşa gibi geçmiş dönemlere ait önemli şahsiyetlerin ve bazı ileri gelen kadınların isimleri, defterlerdeki mülk ve vakıf kayıtları aracılığıyla gün yüzüne çıkmaktadır. Tahrir defterlerinde ise kadın isimleri, genellikle vakıf ve mülk kayıtlarıyla sınırlıdır. Bu isimlerin bilgisayara yüklenerek kullanım oranlarının belirlenmesi ve baba-oğul isimleri arasındaki değişimlerin incelenmesi, detaylı bir araştırmanın kapısını aralamaktadır.
Çorum'un tarihine dair ilginç köken hikayeleri de mevcuttur. Evliya Çelebi'nin naklettiğine göre, şehre "Çorum" adı, Selçuklu sultanı Kılıçarslan'ın şehrin havasının ve suyunun güzelliği sebebiyle, yüzlerce hasta ile oğlu Yakup Mirza'nın iyileşmesi için gönderilmesi sonucunda verilmiştir. Diğer bir rivayete göre ise şehrin ileri gelenleri, isminin Çor-ı Rum'dan bozulduğunu iddia etmiştir. Bir başka teoriye göre ise şehir, Romalılar zamanında yaşanan zulümler sebebiyle "Cevr-i Rum"dan esinlenerek "Çorum" adını almıştır. Danişmendnâme'de anlatıldığına göre, Çorum'un Türkler tarafından fethi sırasında yaşanan olaylar nedeniyle halka "Cürümlü" denilmiş ve bu isim zamanla "Çorum" olarak evrilmiştir.
Binlerce yıldır çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapan Çorum, yerli Anadolu kültür geleneğini devam ettiren önemli illerden biridir. Müslüman Türkler tarafından kurulmuş olan şehir, tarih boyunca çeşitli dönemlere tanıklık etmiştir. Çorum'un adının günümüzdeki haline dönüşümü konusunda çeşitli teoriler bulunmaktadır. MÖ 3. yüzyılda Avrupa'dan Anadolu'ya geçen Galat topluluklarının adı olan "Trokmu" sözcüğünden türediği düşünülen Çorum, zaman içinde "Torokmu" ve "Çorumlu" olarak evrim geçirmiştir.
MÖ 90-80 yıllarında Pontus Krallığı'na bağlı olarak Kapadokya valiliği yapan Gordios'a dayanan Çorum'un tarihî izleri, birçok medeniyetin etkileşimi sonucunda şekillenmiştir. Eski Yunan kaynaklarında "Niconia" (Nikonya) olarak geçen Çorum, Bizans döneminde ise "Evkaite" olarak anılmıştır. 1072 Malazgirt Savaşı'ndan sonra "lu" ekinin kaldırılmasıyla Çorum, günümüzdeki adını almıştır.
