Kordon kanı, yeni doğan bebeklerin göbek bağında bulunan ve kan üretiminde kritik rol oynayan Hematopoietik Kök Hücreler (HKH) açısından zengin bir kaynaktır. 1980’li yıllarda keşfedilen bu değerli kaynak, 1988’den beri çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Lösemiden kalıtsal kan hastalıklarına kadar birçok ciddi sağlık sorununda umut olan kordon kanı, modern tıbbın en önemli tedavi araçlarından biridir. Peki, kordon kanı nedir, nasıl toplanır ve hangi hastalıklarda kullanılır?
Kordon Kanı Nedir?
Kordon kanı, bebek doğduktan sonra göbek bağında ve plasentada kalan kandır. Plasenta, anne ile bebek arasında besin ve oksijen alışverişini sağlayan bir organdır ve doğumdan sonra atılır. Ancak göbek bağında kalan kordon kanı, kan üretiminde görev alan Hematopoietik Kök Hücreler içerir. Bu hücreler, kemik iliğine benzer şekilde kan ve bağışıklık sistemi hücrelerini üretme yeteneğine sahiptir. Kordon kanı, doğum anında alınabilen tek bir şans sunar ve bu nedenle doğru zamanda toplanması hayati önem taşır.
1988 yılında, Fankoni Aplastik Anemi hastası bir çocukta kordon kanı kök hücreleriyle yapılan ilk tedavi, bu alanda çığır açmıştır. O zamandan beri 6 binden fazla hastada allojenik (bağış) kordon kanı nakli ile başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Kordon kanı nakillerinin en büyük avantajları arasında, kemik iliği veya periferik kan nakillerine kıyasla daha düşük viral enfeksiyon riski (ör. sitomegalovirüs) ve daha esnek doku uyumluluğu (4/6 veya 3/6) yer alır. Ayrıca kordon kanı hücreleri, radyasyon, yaşlanma veya enfeksiyon gibi dış etkenlere maruz kalmamış “genç ve sağlıklı” hücrelerdir.
Kordon Kanı Nasıl Toplanır?
Kordon kanı toplama işlemi, doğumdan hemen sonra gerçekleştirilir ve tamamen güvenli bir prosedürdür:
Göbek bağı alkolle temizlenip kesilir.
Plasentaya yakın bölümden, steril bir sistemle pıhtılaşmayı önleyen özel bir kan torbasına kordon kanı toplanır.
Toplanan kan, 48 saat içinde özel laboratuvarlara transfer edilir.
Bu işlem, doğum hekimi tarafından yapılır ve anne veya bebeğe herhangi bir risk oluşturmaz. Hem normal doğum hem de sezaryen sırasında uygulanabilir.
Kordon Kanı Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
Kordon kanı, özellikle pediyatrik hastalarda Hematopoietik Kök Hücre kaynağı olarak tercih edilir ve şu hastalıklarda tedavi amaçlı kullanılır:
Çocukluk Çağı Kanserleri: Lösemi (ALL, AML, CLL), lenfoma, nöroblastoma, retinoblastoma, Non-Hodgkin hastalığı
Kemik İliği Hastalıkları: Aplastik anemi, Fankoni anemisi
Kalıtsal Kan Hastalıkları: Talasemi (Akdeniz anemisi), orak hücreli anemi, amegakaryositik trombositopeni
Doğuştan Metabolik Bozukluklar
Kordon kanının cerrahi girişim gerektirmemesi, hızlı elde edilebilmesi ve anne-bebek için risk taşımaması, onu dünya genelinde popüler bir tedavi seçeneği haline getirmiştir.
Kordon Kanı Bankacılığı Nedir?
Kordon kanı, iki farklı şekilde saklanabilir:
Otolog Kordon Kanı Bankacılığı:
Aile, kordon kanını yalnızca kendi çocukları veya aile üyeleri için saklar.
Alım işlemi anne ve bebeğe zarar vermez ve özel bankalarda güvenli bir şekilde depolanır.
Allojenik Kordon Kanı Bankacılığı:
Aile, kordon kanını bağışlayarak ihtiyaç sahibi hastalara kullanılmak üzere merkeze devreder.
Doku grupları analiz edilerek T.C. Sağlık Bakanlığı’nın Organ ve Doku Nakli birimlerine bildirilir.
Alıcı ve verici bilgileri gizli tutulur.
Kordon Kanının Önemi ve Geleceği
Kordon kanı, modern tıpta hayat kurtaran bir kaynaktır. Doku uyumluluğundaki esneklik, düşük enfeksiyon riski ve genç hücre yapısı, kordon kanını özellikle çocukluk çağı kanserleri ve kan hastalıklarının tedavisinde vazgeçilmez kılar. Ayrıca, bağış yoluyla allojenik nakiller, ihtiyaç sahibi hastalara umut olmaktadır.
Eğer siz de yeni doğacak bebeğinizin kordon kanını saklatmayı düşünüyorsanız veya bağış yapmak istiyorsanız, bir sağlık uzmanına danışarak bu konuda bilgi alabilirsiniz. Kordon kanı, sadece bir doğum anında toplanabilen bu değerli kaynak, geleceğin tıbbında büyük bir fark yaratabilir!
